Các nhà địa lý trường đại học Illinois tại Urbana-Champaign đã xác định được vị trí của một khối thạch quyển lớn của trái đất bị thất lạc cách đây 15 triệu năm về trước. Nhờ tìm ra tảng đá to lớn nằm bên dưới Tây Tạng “mai danh ẩn tích” từ lâu này, cách nhà khoa học đã góp phần giải đáp được một bí ẩn lâu đời, và làm sáng tỏ cách thức mà các lục địa hoạt động khi chúng va chạm vào nhau.
Cao nguyên Tây Tạng và dãy núi Himalaya sát cạnh được tạo ra bởi chuyển động của các đĩa địa chất (tectonic plate) to lớn, các đĩa này bao gồm lớp đá ngoài cùng của trái đất, hay thạch quyển. Khoảng 55 triệu năm về trước, đĩa Ấn Độ va đập với đĩa Âu-Á, đẩy mặt đất từ từ uốn cong xuống rồi nhô lên cao. Với diện tích gần 1/10 diện tích của nước Mỹ và độ cao trung bình so với mặt nước biển là 16.000 feet, Cao Nguyên Tây Tạng là cao nguyên lớn nhất và cao nhất trên thế giới.
Các mô hình địa tầng của Tây Tạng thay đổi rất nhiều, với những khái niệm như quá trình di chuyển đĩa Á - Âu, quá trình di chuyển đĩa Ấn Độ, và sự dày lên của thạch quyển Á-Âu. Theo mô hình mới nhất thì lớp thạch quyển dày này trở nên không vững chắc, và một khối thạch quyển đã bị vỡ ra và chìm sâu vào lớp mantle trong lòng trái đất. (Mantle nằm giữa vỏ đất và lõi đất, trong khoảng sâu 33km - 2.900km, chiếm 83,3% thể tích Trái đất. Vì nó nằm giữa nên còn gọi là lớp trung gian.)
“Khi nằm trong đó, khối thạch quyển khổng lổ trong lớp mantle bên dưới Tây Tạng hoạt động như một chiếc neo, neo giữ phần đất phía trên ở một chỗ,” Ông Wang-Ping Chen, giáo sư địa vật lý trường đại học Illinois cho biết. “Sau đó, cách đây khoảng 15 triệu năm, chiếc dây xích bị đứt ra và mặt đất nhô lên, cao dần và trở thành cao nguyên cao nhất này.
Và cho đến gần đây, lý thuyết trêu người này vẫn thiếu một bằng chứng rõ rằng để chứng minh cho nó. Nhưng sau đó, thực tập sinh TS Tai-Lin (Ellen) Tseng và giáo sư Chen đã phát hiện ra chiếc neo bị thất lạc đó
“Khối thạch quyển riêng biết còn sót lại này đã cung cấp một chứng cứ then chốt cho việc chứng minh mối liên hệ trực tiếp giữa sự va chạm lục địa gần bề mặt với động lực ngầm trong lớp mantle,” Bà Tseng nói.
“Ngoài ra, về cơ bản, động lực manti còn đẩy nhanh hoạt động kiến tạo địa tầng, vì vậy số phận của khối thạch quyển trong lớp mantle bên dưới Tây Tạng là cơ sở để có thể hiểu được toàn bộ động lực của sự va chạm.
Qua một dự án có tên Hi-CLIMB - một nghiên cứu tổng hợp về Thạch Quyển lục địa Tây Tạng - Himalaya trong thời gian hình thành núi, bà Tseng đã phân tích các tín hiệu địa chấn, thu thập được từ nhiều trạm cố định và tạm thời, để tìm khối thạch quyển bị thất lạc này.
Dự án Hi-CLIMB xây dựng một dãy trạm theo dõi địa chấn, kéo dài từ các đồng bằng Ấn Độ, qua Nepal, qua dãy Himalaya cho đến trung tâm Tây Tạng. “Với việc triển khai hơn 200 trạm, dự án Hi-CLIMB là một dự án băng rộng nhất được thực hiện từ trước đến nay,” giáo sư Chen, một trong hai nhà nghiên cứu chính của dự án, cho biết.
Sử dụng các thông tin địa chấn băng rông thu được từ nhiều trạm, bà Tseng đo được được chính xác vận tốc của các sóng địa chấn di chuyển bên dưới khu vực với độ sâu từ 300 đến 700 km. Bởi vì đá càng lạnh thì sóng địa chấn di chuyển qua nó càng nhanh nên từ dữ liệu của mình, bà Tseng có thể nhận ra các vị trí của thạch quyển lạnh nằm tách biệt. “Chúng tôi không chỉ phát hiện ra khối thạch quyển lạnh bị thất lạc mà còn có thể tái tạo lại vị trí của các đĩa địa chất cách đây 15 triệu năm về trước,” bà Tseng nói. “Vì vậy, có rất nhiều khả năng là, tính không ổn định ở khối thạch quyển ngày càng dày là nguyên nhân phần nào của sự hình thành cao nguyên Tây Tạng, hơn là quá trình di chuyển với quy mô lớn của một trong những đĩa địa chất.
Hai nhà khoa học cho biết, các chứng cớ khác, bao gồm tuổi và sự phân bố của các đá núi lửa và sự nhận định về chuyển động nền hiện tại ở Tây Tạng cũng cho biết khối thạch quyển còn sót lại, bị thất lạc 15 triệu năm về trước.
Nhiều hành tinh giống trái đất có điều kiện duy trì cho sự sống đang xoay quanh các vì sao trong thiên hà kế cận với chúng ta theo thông tin từ các nhà vật lý học thiên thể. Chúng vừa được phát hiện cách đây chưa lâu.
Từ tháng 11.2008 đến nay, Viện Khảo cổ học đã tiến hành khảo cổ di chỉ hang Đông Trong (Vân Đồn, Quảng Ninh), phát hiện khu cư trú (cũng là khu mộ táng) của người tiền sử có niên đại khoảng 4000 năm tuổi.
Các nhà khoa học Nhật Bản và Mông Cổ vừa khôi phục thành công bộ xương hoàn chỉnh bị hóa thạch của một con khủng long chưa trưởng thành từ 70 triệu năm trước đây.
Từ lâu các nhà khoa học đã khẳng định loài người bắt nguồn từ châu Phi. Mãi gần đây, một cuộc nghiên cứu DNA mới cho thấy “Vườn địa đàng” - nơi xuất hiện những cư dân đầu tiên của loài người - tọa lạc ở phía Nam châu Phi, gần biên giới Namibia ngày nay.
Ngày 10.7, các nhà khoa học Ethiopia cho biết họ đã tìm thấy một số hóa thạch xương người cổ đại có niên đại cách đây khoảng từ 3,5 đến 3,8 triệu năm tại sa mạc A-pha, trong khu vực Dự án khảo cổ Woranso - Mille của nước này.
Các nhà khoa học đã phát hiện ra hóa thạch của một con quái vật khổng lồ có hình bò sát lai cá tại một nghĩa trang thuộc kỷ Jura có niên đại 150 triệu năm, trên hòn đảo ngoài khơi Na Uy.
Các nhà khoa học đã phát hiện ra hóa thạch của một con quái vật khổng lồ hình bò sát lai cá tại một nghĩa trang có niên đại 150 triệu năm thuộc kỷ Jura, trên hòn đảo ngoài khơi Na Uy.
Nhóm các nhà khoa học thuộc Trường đại học tổng hợp Sydney, Australia vừa phát hiện rằng quần thể hang động Jenolan, phía tây Sydney, được hình thành cách đây 340 triệu năm. Tuổi thọ này đã phá kỷ lục 90 triệu năm của quần thể hang động tại bang New Mexico, Mỹ.
Một nhóm nghiên cứu do giáo sư Michael Chazan – giám đốc Trung tâm Khảo cổ học thuộc Trường Đại học Toronto - dẫn đầu đã phát hiện ra những bằng chứng sớm nhất của tổ tiên loài người sống trong hang động ở hang Wonderwerk ở Nam Phi.
tinkhoahoc.com đang trong giai đoạn chạy thử nghiệm và hoàn thiện nội dung. tinkhoahoc.com là cổng thông tin thành viên của Hệ thống CIINS do USS Corp giữ bản quyền.
Rất mong nhận được sự hợp tác, góp ý từ các chuyên gia.
Mọi thông tin góp ý, hợp tác xin liên hệ: admin@tinkhoahoc.com Mobile: 098 300 6168.
Xem tốt nhất với trình duyệt Mozilla Firefox 3.0 ++